maj 2025

Nieopodal Warszawy, na granicy Puszczy Kampinoskiej około 10 kilometrów od dworku w Żelazowej Woli znajduje się miejscowość Brochów. Zachęcamy do tego, abyście ją odwiedzili i zajrzeli do tamtejszego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela I św. Rocha. Świątynia wyglądająca jak mała warownia robi niesamowite wrażenie, a jej walory obronne podkreśla starorzecze Bzury stanowiące naturalną fosę.

Pierwszy kościół w Brochowie powstał prawdopodobnie jeszcze przed 1113 rokiem za rządów Władysława Hermana. Obecna budowla to obiekt wybudowany przez wojskiego warszawskiego Jana Brochowskiego w latach 1551-61, a ostatecznego kształtu nadał mu Olbracht Adrian Lasocki, mąż Agnieszki z Brochowskich w 1665 roku o czym świadczy pamiątkowa tablica wewnątrz kościoła.

Podczas pierwszej wojny światowej kościół został zniszczony. Wnętrza niestety zostały utracone bezpowrotnie, ale zewnętrzne mury odbudowano w latach 1924-1929. We wrześniu 1939 roku Brochów był miejscem walk podczas największej bitwy wojny obronnej Polski nad Bzurą. W okolicach toczyły się zacięte starcia, a w Tułowicach działał szpital polowy. Kościół jednak nie ucierpiał.

Na lokalnym cmentarzu znajdują się groby z XIX wieku, w tym mogiły powstańców styczniowych i żołnierzy z 1939 roku. W pobliskich Tułowicach jest cmentarz rodowy Lasockich z XIX-wieczną kaplicą oraz klasycystyczny pałac z XVIII wieku, przebudowany w kolejnym wieku przez rodzinę Lasockich. Obecnie jest w rękach prywatnych i wymaga renowacji.

Wielbicieli muzyki poważnej przyciąga tu jednak historia związana z rodziną Chopinów. To tu 2 czerwca 1806 roku odbył się ślub rodziców kompozytora – Mikołaja Chopina (w aktach parafialnych wpisano wiek 37 lat) oraz Tekli Justyny z Krzyżanowskich (24 lata). Mikołaj Chopin był Francuzem z pochodzenia, a do Polski przybył w 1787 roku. Związał się z rodem Skarbków, co doprowadziło go do Żelazowej Woli. Justyna Krzyżanowska pochodziła z uboższej szlachty mazowieckiej. Mikołaj Chopin (nauczyciel i zarządca w majątku Skarbków) i Justyna Tekla Krzyżanowska, mieszkali w Żelazowej Woli, gdzie Mikołaj pracował dla hrabiostwa Skarbków. Tu 1 marca 1810 roku (lub 22 lutego jak podają inne źródła) urodził się ich syn Fryderyk.

Fryderyk Franciszek został ochrzczony w kościele w Brochowie w Wielkanoc 23 kwietnia 1810 roku. Mimo, że Chopinowie za ojca chrzestnego swojego syna uznawali Fryderyka Skarbka to w metryce chrztu wpisany jest Franciszek Grembecki z Cieplin, być może pełniący obowiązki per procura w czasie uroczystości. Matką chrzestną została Anna Skarbkówna (siostra Fryderyka Skarbka), późniejsza Wiesiołowska. W kościele znajduje się tablica upamiętniająca chrzest Chopina, umieszczona w XX wieku. Turyści odwiedzający Brochów mogą zobaczyć oryginalną chrzcielnicę, przy której ochrzczono Fryderyka.

Kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka jego rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie jego ojciec Mikołaj Chopin objął posadę nauczyciela w Liceum Warszawskim.

W brochowskim kościele miała miejsce jeszcze jedna uroczystość rodziny Chopinów. Ślub brała tu siostra Fryderyka Ludwika, która w 1832 roku zawarła związek małżeński z Józefem Kalasantym Jędrzejewiczem.

Rzeźbę patrona św. Rocha, stojącą nieopodal kościoła, otaczają smukłe brzozy. Wokół ciągną się równinne pola i rzędy starych, płaczących wierzb. To miejsce sprzyja spokojnym spacerom.

Informacje praktyczne:

W Brochowie od 2006 roku w kolejne niedziele lipca i sierpnia organizowane są recitale chopinowskie w kościele oraz imprezy plenerowe „Dni Brochowa”. Warto przed przyjazdem sprawdzić terminy koncertów i połączyć zwiedzanie kościóła ze słuchaniem muzyki poważnej.

Kościół w Brochowie jest otwarty dla zwiedzających, choć godziny mogą zależeć od nabożeństw i wydarzeń. Warto sprawdzić aktualne informacje na stronie parafii lub gminy.

Zwiedzając Brochów, można połączyć wizytę z Żelazową Wolą (muzeum i park) oraz Kampinoskim Parkiem Narodowym, który oferuje trasy spacerowe w malowniczej okolicy.

Lokalizację obiektów pokazujemy w linku oraz na mapie zamieszczonej niżej.