marzec 2023

Miasto zwraca przede wszystkim uwagę potężną bryłą kościoła widoczną z daleka z drogi. Nie każdy jednak wie, że urodził się tu poeta Bruno Jasieński.

Dom, w którym mieszkał w dzieciństwie nazywany był na początku XX wieku Kamienicą Lubomirskich. W pamięci mieszkańców Klimontowa pozostał przede wszystkim ojciec poety, lekarz-społecznik Jakub Zysman. Był on wyznania ewangelickiego, pochodzenia żydowskiego. Był znakomitym lekarzem, czułym na ludzką krzywdę i biedę. Ubogich leczył za darmo. Z jego inicjatywy powstał w Klimontowie telegraf, urząd pocztowy i kasa zapomogowo-pożyczkowa, zaczątek Banku Spółdzielczego. O jego popularności niech świadczy fakt, że kiedy zmarł w 1926 r, w ceremonii pogrzebowej brali udział: pastor ewangelicki, rabin i biskup sandomierski. Jego żoną i matką Wiktora, bo tak miał na imię późniejszy Brunon, była polska szlachcianka Eufemia z Modzelewskich. Wiktor Zysman urodził się i został ochrzczony w 1901 roku. W wieku 7 lat Jasieński wyjechał do szkoły w Warszawie, ale wracał tu w wakacje. Nosił wtedy eleganckie i ekstrawaganckie ubiory, monokl i laseczkę".

Dom Zysmanów stoi na wprost kościoła Św. Józefa. Jest to obecnie siedziba Urzędu Gminy i Banku Spółdzielczego. Podobno ojciec Bruno Jasieńskiego był pierwowzorem doktora Judyma z „Ludzi bezdomnych”. Stefana Żeromskiego.

Losy poety są barwne, ale niestety tragiczne. Najbardziej znany twórca polskiego futuryzmu po wybuchu pierwszej wojny światowej studiował w Moskwie. W Rosji poznawał rewolucyjną awangardę literacką. Po powrocie z Rosji w 1918 mieszkał w Krakowie. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim i wtedy poznał starszych od siebie futurystów: Tytusa Czyżewskiego i Stanisława Młodożeńca. Założył z nimi futurystyczny klub "Katarynka".

Jasieński był współtwórcą głośnej jednodniówki "Nuż w bżuhu". Po 1923 związał się z lewicą komunistyczną. Opublikował "But w butonierce" (1921), "Pieśń o głodzie"( 1923), "Ziemia na lewo"- wspólnie z Anatolem Sternem (1924). Sięgał do poezji Majakowskiego. Po szykanach ze strony cenzury i policji Jasieński wyjechał w 1925 do Francji, gdzie prowadził działalność kulturalną i teatralną. W tamtym okresie powstał wykorzystujący poetykę pieśni ludowej poemat "Słowo o Jakubie Szeli" (1926). W Paryżu Jasieński napisał również katastroficzną powieść "Palę Paryż" (1928) za którą po ogłoszeniu przekładu tekstu w "L'Humanité" został wydalony przez władze francuskie.

Jako zafascynowany komunizmem człowiek wyjechał do Związku Radzieckiego. Przyjął obywatelstwo sowieckie, wstąpił do WKP(b) i został członkiem zarządu głównego Związku Pisarzy Radzieckich. Wszedł do kolegiów kilku gazet (takich jak "Kultura Mas" i "Literatura Międzynarodowa"). Bezustannie angażował się też w pracę polityczno-propagandową. Powstałe wówczas nowele, powieści czy reportaże Jasieńskiego zaliczane są już do literatury sowieckiej.

Pod koniec lat 30-tych został oskarżony o "obcość ideologiczną". Zesłano go na Kołymę, gdzie podobno zmarł jako ofiara epidemii tyfusu. Niekiedy mówi się jednak, że było inaczej. Bruno Jasieński najprawdopodobniej został rozstrzelany i pochowano go na zbiorowym cmentarzysku w masowej mogile w Butowie pod Moskwą. Jasieński – wg akt NKWD – zginął 17 września 1938.

Informacje praktyczne:

Klimontów proponujemy odwiedzić przy okazji. Poza zobaczeniem z zewnątrz budynku, który należał do ojca Bruno Jasieńskiego oraz zobaczenia kościoła św. Józefa nie ma tu wiele więcej do zobaczenia. Zajmie to ok. 15-30 minut.

Lokalizację obiektu pokazujemy w linku oraz na mapie zamieszczonej niżej.