styczeń 2025

Zwiedzając Bieszczady i Beskid Niski w wielu miejscowościach napotykamy drewniane cerkwie. Jedna z nich szczególnie zapadła nam w pamięci i uważamy ją za najpiękniejszą na tym terenie. To cerkiew w Kwiatoniu.

Wieś Kwiatoń, której pierwotna nazwa brzmiała Kwiatków, jest położona przy głównej drodze pomiędzy Uściem Gorlickim a Wysową, w dolinie rzeki Zdyni. Wieś powstała w XIV wieku. a pierwsze wzmianki o siole datowane są na 1423 rok. Należała do rodu Gładyszów z Szymbarku.

W 1932-33 prawie cała wieś przeszła na prawosławie i wtedy wybudowano drugą świątynię, która istnieje do dziś, ale jest zdecydowanie mniej okazała. W latach 40-tych XX-wieku nastąpiły wysiedlenia na wschód, we wsi pozostały tylko dwie rodziny.

W 2013 roku cerkiew pw św. Paraskewy w Kwiatoniu została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Imię patronki cerkwi oznacza piątek lub dzień przygotowania do świąt. Na liście UNESCO poza cerkwią w Kwiatoniu znajduje się jeszcze siedem polskich cerkwi z tego regionu. Są to obiekty z następujących miejscowości: Owczary, Powroźnik, Brunary, Radruż, Chotyniec, Smolnik i Turzańsk. Większość z nich widzieliśmy i kiedyś postaramy się je przedstawić na naszej stronie.

Świątynia z Kwiatonia powstała w drugiej połowie XVII wieku o czym świadczy technika wykonywania ikon stosowana w tym czasie. Wieża pochodzi z roku 1743, a świadczy o tym data odnaleziona na jednej z belek konstrukcji. Jest to najstarsza datowana wieża cerkwi łemkowskiej. Cerkiew przeszła wielokrotne remonty w latach 1811, 1904, 1967 oraz w latach 90-tych. Również wieża była odnawiana w latach 1863, 1911, 1928, 1967 oraz w latach 90-tych.

Prawdziwe piękno można dostrzec we wnętrzu świątyni. Zachowało się tu bogate barokowe wyposażenie z XVIII i XIX wieku. Prezbiterium od nawy oddziela ikonostas z 1904 roku wykonany przez pochodzącego z Jaślisk Michała Bogdańskiego (Jaśliska były plenerem filmu "Boże Ciało"). W nawie umieszczono dwa ołtarze boczne, przedstawiające na ikonach Matkę Bożą z Dzieciątkiem i Zdjęcie z Krzyża. We wnętrzu, oprócz ikonostasu uwagę przykuwa polichromia z 1811 roku oraz ciekawe malowidła na ścianach imitujące zbudowane z marmuru kolumny i gzymsy. Nietypowo wygląda ażurowy parapet chóru muzycznego.

Cerkiew po wysiedleniu Łemków w 1947 roku stała się kościołem filialnym rzymskokatolickiej parafii w Uściu Gorlickim. Odprawiane są w niej msze święte, ale podczas nich ze względu na liczbę uczestników trudno znaleźć miejsce w środku. Ewentualnie można obejrzeć wnętrza po nabożeństwie lub umawiając się z opiekunem cerkwi w innym dniu. Naszym zdaniem zdecydowanie warto.

Informacje praktyczne:

Msze święte są tutaj odprawiane w co drugą niedzielę o 9:00, na przemian z cerkwią w sąsiednim Skwirtnem. Są też msze w dni powszednie, o godz. 18:00 (w wakacje tylko w piątki, naprzemiennie ze Skwirtnem).

Podczas naszych pobytów w Beskidzie Niskim udało nam się dwa razy trafić na otwartą cerkiew i zwiedzić ją w środku. Poniżej namiary gdyby była zamknięta ( w środy, czwartki i soboty od 9.00 do zmroku otwarta z przerwą 13-13.30) 18 351 61 87 lub 660 105 342 przewodnik: pan Jan Hyra, janhyra@interia.eu.

Lokalizację obiektów przedstawiamy w linku oraz na mapie zamieszczonej niżej.